Peru wzmacnia prawną ochronę życia dzieci nienarodzonych

Adobe Stock

· Kongres Peru przyjął ustawę uznającą określone prawa dzieci nienarodzonych.

· Według aktu, dziecko poczęte jest „podmiotem praw z pełnym statusem osoby ludzkiej”. Posiada m.in. prawo do „swobodnego rozwoju w łonie matki”.

· Dotychczas prawa dzieci nienarodzonych nie były wymienione w odrębnym akcie prawnym, lecz w Konstytucji Peru oraz ustawodawstwie cywilnym.

· Nowa regulacja poświęcona ochronie praw ludzi nienarodzonych nosi tytuł „Ley que reconoce derechos al concebido”, co można tłumaczyć jako „Ustawa uznająca prawa poczętych”. 

Konkretyzacja przepisów konstytucyjnych

Przed uchwaleniem tego prawa, ochrona życia dzieci poczętych wynikała z peruwiańskiej Konstytucji i niektórych ustaw. Sytuacja prawna ludzi nienarodzonych była więc podobna do sytuacji w Polsce, gdzie gwarancja ochrony tej najważniejszej dla człowieka wartości wynika nie tylko z art. 38 w zw. z art. 30 obowiązującej Konstytucji RP, a także samej zasady demokratycznego państwa prawnego ujętej w art. 2 Konstytucji RP (por. wyrok TK z 28 maja 1997 r., sygn. K 26/96). Także m.in. polskie kodeksy: cywilny i karny zawierają przepisy, z których wynika bezpośrednio obowiązek poszanowania i ochrony życia oraz innych interesów dziecka będącego w prenatalnej fazie rozwoju (por. np. art. 152 – 154 k.k. oraz art. 927 k.c.). Peru poszło o krok dalej i dla ukrócenia sztucznie wywoływanych dyskusji na temat tego, czy dziecko poczęte jest człowiekiem, parlament przyjął prawo wprost uznające „nienarodzone dziecko jako podmiot praw z pełnym statusem osoby ludzkiej” (art. 1). Jak wskazał ustawodawca, „przy tworzeniu tej ustawy uznano potrzebę opracowania i uszczegółowienia listy praw, które nasza konstytucja właśnie ma chronić od poczęcia”.

Uznane prawa nienarodzonych

Nowe peruwiańskie prawo uznaje m.in., że poczęte dziecko ma odrębną tożsamość genetyczną (wyjątkową i niepowtarzalną, niezależną od matki) i jest obdarzone własną osobowością (art. 2). Kolejny, art. 3 ustawy nowelizuje przepisy kodeksu cywilnego i uznaje, że życie ludzkie zaczyna się w momencie poczęcia oraz gwarantuje poszanowanie godności dziecka poczętego, a także jego prawa do życia, tożsamości, integralności psychicznej i fizycznej, a także swobodnego rozwoju prenatalnego. W art. 4 ustawy wymieniono poszczególne prawa podlegające szczególnej ochronie, wśród których – rzecz jasna – znalazło się przede wszystkim prawo do życia i zdrowia, ale także prawo do „swobodnego rozwoju w łonie matki”. W ustawie nie pominięto również praw matek, w art. 5 gwarantując matkom dostęp do opieki zdrowotnej oraz niezbędnego poradnictwa w trakcie ciąży. Końcowy art. 6 dotyczy sytuacji, w których pojawia się zagrożenie dla życia matki lub dziecka poczętego. Ustawodawca wskazał w nim, jak w takich przypadkach powinni postępować pracownicy służby zdrowia: „mają obowiązek informowania [pacjenta] o rozpoznaniu, leczeniu i ich skutkach dla życia i zdrowia kobiety ciężarnej i dziecka poczętego”. W przypadku, gdy „leczenie zagraża życiu któremukolwiek z nich, o czynnościach medycznych, które należy przeprowadzić, decyduje matka lub małżonek, partner lub krewni do drugiego stopnia pokrewieństwa i pierwszego stopnia powinowactwa”.

„Szczególnie ostatni z wymienionych przepisów ustawy peruwiańskiej wydaje się istotny z uwagi na wydarzania w polskich szpitalach, które od uchylenia przepisu dopuszczającego aborcję eugeniczną były nagłaśniane przez lewicowe media jako mające związek z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 2020 r. Widać, że w przyjętym przez parlament peruwiański akcie prawnym podjęto się próby zaradzenia sytuacjom niepewności co do działania, która może towarzyszyć pracownikom służby zdrowia. W Polsce niestety zamiast rozwiązań o charakterze pozytywnym i mogących pomóc w podejmowaniu tych trudnych decyzji, coraz bardziej utrwala się niesłuszna krytyka wyroku i grupy wnioskodawców, która dąży do osłabienia ochrony prawnej dzieci i z pewnością nie przyczyni się do poprawy sytuacji kobiet” – wskazała r.pr. Katarzyna Gęsiak, dyrektor Centrum Prawa Medycznego i Bioetyki Ordo Iuris.  

„Standardem winien być jednolity poziom ochrony prawnej życia ludzkiego, niezależnie od stanu zdrowia czy etapu rozwoju człowieka. Peruwiańska ustawa może być w wielu aspektach inspiracją także dla polskiego prawodawcy – szczególnie w obliczu złożonych w czasie pierwszego posiedzenia Sejmu RP projektów ustaw osłabiających prawną ochronę życia nienarodzonych” – podkreślił Łukasz Bernaciński, członek zarządu Instytutu Ordo Iuris.